اگرچه ایجاد بنای اولیه شهر رشت به احتمال زیاد به پیش از اسلام و به دوره‌ ساسانیان باز می‌گردد اما در ۱۲ دی ۹۳۶ هجری شمسی سلطان محمود که از سوی شاه طهماسب صفوی به عنوان نماینده او انتخاب شده بود به رشت وارد شد و با ورود او به این شهر، رشت به عنوان مرکز استان گیلان انتخاب شد.

سال ۱۳۹۳ بود که روبرت واهانیان معمار و پژوهشگر ارشد تاریخ رشت که خود نامش فخر گیلان است روز ۱۲ دیماه را به مناسبت مرکز استان شدن این شهر در زمان صفویان به عنوان روز رشت و نکوداشت این شهر و تاریخ پربارش پیشنهاد داد و به سال ۱۳۹۴ این تاریخ به نام "روز رشت" تثبیت شد.
۱۲ دی متعلق به «می رشت» (رشت من) و فرصتی برای بزرگداشت داشته های غنی تاریخی، فرهنگی، مذهبی و میراث مانای گذشتگانمان است اما بیش از آن بهانه ای برای بیان مسائل و عقب‌ماندگی‌هایی است که امروز گریبان این شهر زیبا را می فشرد و مردمانش را می آزارد.

رشت در پس این تاریخ سراسر افتخار در حاشیه خزر با آب و هوای معتدل، طبیعت زیبا، مردمی خونگرم و صبور آرمیده و تنوع غذایی بسیارش آنگونه که سفره‌های مردمانش همیشه جشنواره ای از غذاها و مزه‌های رنگارنگ است بخشی از این فرهنگ غنی است که موجب شده این شهر به همین ویژگی به شهر خلاق خوراک نام‌گذاری شود.

در کنار اینها، رشت شهر نخستین‌هاست؛ نخستین شهرداری، شعبه بانک، تئاتر کلاسیک، کتابخانه ملی، راه‌ آهن، داروخانه شبانه‌روزی ایران و خانه معلولان و سالمندان کشور در این شهر پا گرفتند.

این شهر از سال ۱۰۰۴هجری قمری مصادف با دوران حکومت شاه عباس به عنوان مرکز معاملات نوغان و ابریشم شد که در آن زمان محصول اول استان محسوب می شد، بعد از آن مورد توجه مالکان بزرگ ایرانی، روسی، یونانی و اروپایی از تاجران عمده نوغان قرار گرفت و پیشرفت چشمگیری کرد.

شهر رشت از سال ۱۰۰۴ مصادف با دوران حکومت شاه عباس به عنوان مرکز گیلان انتخاب و مرکز معاملات نوغان و ابریشم شدنام قدیمی رشت دارالمرز یا دارالامان بوده و قبل از آن نیز به آن «بیه» می‌گفتند؛ بیه در لغت‌نامه‌ها رود یا مصب بین ۲ رودخانه معنی شده‌است و چنین به نظر می‌رسد که دلیل این نام‌گذاری، قرار گرفتن آن در میان ۲ رودخانه زرجوب و گوهررود است که به مثابه حفاظ و دیوار شهر محسوب می‌شد.

سابقه تاریخی رشت درخشان و سرشار از افتخار است، مردم شهر بارها در میادین بزرگ حماسه‌ها خلق کردند، میرزا کوچک‌خان جنگلی نماد مردانگی، غیرت، آزادی‌خواهی و میهن پرستی یکی از تاریخ‌سازان بزرگ دیار گیل و دیلم است که هنوز هم رشادت هایش در مبارزه با مستکبران در تاریخ سرشار از افتخار ایران زمین و جهان می‌درخشد.

حضور فرزندان دیار میرزا کوچک جنگلی در دوران هشت سال دفاع مقدس، مدافعان حرم و میدان‌های علمی، ورزشی، فرهنگی و و مانند آن در کنار دیگر هم میهنانمان به منظور دفاع از مام میهن، برگ زرین دیگری از افتخارات مردم همیشه سرافراز شهر رشت است.

در علم و دانش هم این سرزمین سرآمد و مفتخر است به وجود مفاخر و بزرگانی چون پروفسور مجید سمیعی جراح مغز و اعصاب برجسته دنیا، مرحوم حسن اکبرزاده پژوهشگر و ریاضیدان ایرانی، زنده یاد محمود بهزاد پدر زیست شناسی ایران، مرحوم پرفسور فضل‌الله رضا دانشمند پرآوازه ایرانی، ریاضیدان، شاعر و استاد حوزه مهندسی برق و زنده‌یاد آذراندامی پزشک، باکتری‌ شناس ایرانی، سازنده نوعی از واکسن وبا در ایران و از پژوهشگران انستیتو پاستور ایران که همگی در رشت پرورش یافتند.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران چند روز قبل در مراسم گرامیداشت روز رشت و تجلیل از مفاخر این شهر گفته بود: انسان در هر جایی که متولد می‌شود آن مکان را دوست دارد و بدان عشق می‌ورزد.

به راستی ما به این شهر و گوشه گوشه ایران زمین عشق می ورزیم اما این شهر امروز فاصله بسیار با ظرفیت هایش دارد و عقب ماندگی های تاریخی بسیار که در سایه کم توجهی و بی توجهی ها رخ داده است.

چنانکه مهدی چمران عنوان کرد: به طور حتم شهر رشت دارای فرهنگ و پیشینه غنی بوده که به عنوان مرکز، گیلان شناخته شد، از اینرو ما باید با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود استان در راستای توسعه همه جانبه گام برداریم و توانمندی‌های شهر خود را به نسل‌های آینده منتقل کنیم.

وی با تبریک فرارسیدن ۱۲ دی روز رشت بیان کرد: گیلان و شهر رشت دارای فرهنگ غنی و پرافتخار است همه این جشن‌ها به خاطر اینست که تاریخ ارزشمند خود را به یاد آوریم.

گیلان و شهر رشت دارای فرهنگ غنی و پرافتخار است همه این جشن‌ها به خاطر این است که تاریخ ارزشمند خود را به یاد آوریم. اگرچه رشت در سال‌های نه چندان دور جزو پنج شهر اول ایران به شمار می‌رفت اما به داشته‌ها و توسعه رشت بی‌توجهی شد آنگونه که امروز این شهر در زیر مسائل بسیار کمر خم کرده و از مشکلات عدیده ای در حوزه شهری اعم از ترافیک، بافت‌های فرسوده، آلودگی رودخانه‌های زرجوب و گوهررود و پسماند و ... رنج می‌برد.

به امید آنکه با تقویت زیر ساخت های فرهنگی منطبق  و متناسب با فرهنگ و سنت های شهر رشت در آینده و به موازات آن گسترش زیر ساخت های موثر و ماندگار شهری برای زندگی اسانتر  و رفاه شهروندان در این شهر مشهور ایرانی و جهانی  همه مردم شهر ، گردشگران داخلی و خارجی  از حضور در این شهر  و یا مشاهده  نماها و فیلم های رشت لذت برده و کیف کنند.

در حال حاضر ساخت یک کمربندی بزرگ تحت نام رینگ 90 متری پیرامون بخشی از شهر  و در کنار آن احیا و بهسازی  و گردشگری کردن تالاب بزرگ شهر رشت " بزرگترین تالاب شهری ایران " واقع  در ابتدای جاده رشت به فومن، صومعه سرا  که چهار مرحله اجرایی دارد و هم اکنون مرحله سوم آن در دست ساخت هست و نیازمند سرمایه گذاران بزرگی است  ساخت چند پل رو گذر در قالب طرح میثاق و آسفالت تدریجی معابر عمومی " خیابان ها و کوچه ها و نظم بخشی به حضور دستفروش ها به خصوص " گاری کبابی های شهر" ، میوه فروشان و لباس فروشان و احداث یک یا دو خیابان حاشیه شهر ویژه  استقرار این مشاغل ، بازگشایی خیابان های جدید و توسعه بعضی معابر فعلی و.... از جمله کارهایی است که در دست اجرا و انجام است.

رشت زیبا در دو ، سه دهه اخیر به علت وجود  مدیرانی بی ثبات، غیر علمی و ناکارآمد و باز هم وجود شوراهایی اختلاف افکن  و بعضا متخلف و درگیر -  ضربات جبران ناپذیری را شاهد بوده  و در دوره جدید گامهایی برای توسعه شهر برداشته است که در این خصوص برخی شهروندان و کارشناسان به طور طبیعی نظرات و دیدگاهها موافق و مخالفی دارند.

کلام آخر اینکه - مدیران شهر رشت و مسئولان اجرایی مانند فرمانداری رشت و استانداری به شهر رشت بدهکارند و باید با انرژی زیاد با  دعوت به حضور مردم برای همکاری و همراهی به منظور هر چه  بهتر شدن جریان زندگی در این شهر و توسعه و آبادانی آن حتی در دوران تحریم ها و مشکلات اقتصادی و مالی می توانند کارها بزرگی را رقم بزنند و نامی ماندگار از خود به جای بگذارند.

رسانه های استان شامل صدا و سیما، مطبوعات، خبرگزاری ها و پایگاههای خبری هم چنین چهره های مجازی " سلبریتی ها" به جد می توانند در این راستا هدایتگر و تاثیر گذار باشند مشروط بر آنکه با فهم درست و دقیق و همت مستمر توامان با  تعهد و دلسوزی نسبت به شهر و مردمان آن دغدغه داشته باشند.

با سپاس - مجید محمدپور ( نویسنده، روزنامه نگار و استاد علوم ارتباطات )

با سپاس فراوان از زحمات اصلی عزیزان من در ایرنا گیلان

گروه رسانه ای ایران " گرا" - 12 دی ماه سال 1403.