به گزارش گروه رسانه ای ایران " گرا "هیات پزشکی ورزشی با همکاری دانشگاه علوم پزشکی استان به مناسبت هفته تربیت بدنی و ورزش، همایش پوکی استخوان و ورزش را با حضور ۲۰۰ نفر از ورزشکاران و مربیان در رشت برگزار کرد.

اهمیت تقدم پیشگیری به درمان پوکی استخوان، علل پوکی استخوان و تریاد زنان ورزشکار، ورزش درمانی در پوکی استخوان، مکمل درمانی در پوکی استخوان و نقش تغذیه در پیشگیری از پوکی استخوان، از محور‌های همایش تخصصی پوکی استخوان و ورزش بود

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان بیماری است که در اثر ضعیف شدن استخوانها ایجاد می شود. بیماری که در نهایت موجب شکستگی ناگهانی مفاصل و استخوانهای فرد می شود. به عبارتی میتوان گفت که پوکی استخوان نشانه کاهش تراکم و استحکام استخوانها است. این بیماری اغلب بدون هیچ علامت یا درد ایجاد می‌شود و معمولاً تا زمانی که استخوان‌های ضعیف شده در اثر کوچکترین ضربه بشکنند، مشخص نمی شود. بر اساس مطالعات انجام شده، بیشتر شکستگی های ناشی از بیماری پوکی استخوان، در لگن، مچ دست و ستون فقرات اتفاق می افتد.

چه کسانی به پوکی استخوان مبتلا می شوند؟

مطالعات نشان میدهند که در سراسر جهان، حدود 200 میلیون نفر به پوکی استخوان مبتلا می شوند. اگرچه پوکی استخوان هم در مردان و زنان رخ می دهد، با این حال زنان چهار برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. بر اساس آزمایش های انجام شده، بعد از 50 سالگی، از هر دو زن یک نفر و از هر چهار مرد یک نفر در طول زندگی خود دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شوند.  از جمعیت مورد بررسی قرار گرفته، 30 درصد تراکم استخوان پایینی دارند که آنها را در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار می دهد؛ این وضعیت استئوپنی نامیده می شود. متاسفانه این آزمایش ها نشان میدهند که بیش از دو میلیون شکستگی در استخوانها، به دلیل پوکی استخوان اتفاق می افتد. با این حال جای نگرانی نیست، زیرا با انجام برخی از اقدامات خاص، میتوان از بروز بیماری پوکی استخوان و سرعت تحلیل رفتن تراکم آنها، جلوگیری کرد.

چه چیزی باعث پوکی استخوان می شود؟

همانطور که احتمالا میدانید، استخوانها از بافت های زنده و در حال رشد ساخته شده اند. به نوعی متوان داخل استخوانهای سالم را به یک اسفنج تشبیه کرد. به این ناحیه استخوان ترابکولار می گویند؛ یک پوسته بیرونی از استخوان متراکم که در اطراف استخوان اسفنجی پیچیده می شود. به پوسته سخت استخوان قشر مغز گفته می شود. هنگامی که پوکی استخوان رخ می دهد، تعداد “سوراخها” در “اسفنج” بزرگتر و بیشتر شده که باعث ضعیف شدن داخل استخوان می شود. این موضوع باعث آسیب دیدن سایز اندامهای بدن می شود، زیرا استخوانها وظیفه حمایت و محافظت از این اندامها را دارند.

استخوان‌ها منبع اصلی برای ذخیره کلسیم و سایر مواد معدنی هستند. زمانی که بدن به کلسیم نیاز داشته باشد، تجزیه شده و استخوان‌ها بازسازی می شود. این فرآیند که بازسازی استخوان نامیده می شود، کلسیم مورد نیاز بدن را تامین می کند و در عین حال استخوان ها را قوی نگه می دارد. تا حدود 30 سالگی، به طور معمول بیشتر از آنچه که از دست می دهید، استخوان ساخته می شود. پس از 35 سالگی، تجزیه سریعتر از تشکیل استخوان اتفاق می افتد، که باعث از بین رفتن تدریجی توده استخوانی می شود. بنابراین اگر پوکی استخوان دارید، توده استخوانی را با سرعت بیشتری از دست می دهید. به عنوان مثال پس از یائسگی، سرعت تجزیه استخوان با سرعت بیشتری اتفاق می افتد.

علائم پوکی استخوان چیست؟

به طور معمول، پوکی استخوان هیچ علامتی خاصی ندارد. به همین دلیل است که گاهی به آن بیماری خاموش نیز می گویند. با این حال برخی از علائمی که احتمالا نشانه پوکی استخوان هستند، عبارتند از:

• کوتاه شدن قد به مرور زمان (معمولا حدود 3 سانتی متر از قد فرد کم می شود.)
• تغییر در وضعیت بدن (خم شدن بدن به سمت جلو)
• تنگی نفس (ظرفیت کمتر ریه به دلیل فشرده شدن دیسک)
• شکستگی استخوان
• احساس درد در قسمت پایین کمر

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند؟

جنسیت و سن، از جمله مهمترین عواملی هستند که خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهند. به همین دلیل، زنان بالای 50 سال یا زنان یائسه بیشتر از دیگران در مغرض ابتلا به این بیماری هستند. زنان در 10 سال اول پس از ورود به یائسگی دچار تحلیل سریع استخوانها می‌شوند، زیرا یائسگی تولید استروژن را کند می‌کند؛ هورمونی که از تحلیل بیش از حد استخوان محافظت می‌کند. با این حال شاید تعجب کنید اگر بدانید مردان بالای 50 سال بیشتر در معرض شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان هستند تا سرطان پروستات!

بر اساس بررسی های انجام شده، سالانه حدود 80 هزار مرد دچار شکستگی لگن به دلیل پوکی استخوان می شوند. متاسفانه تعداد مردانی که به دلیل جان خود را از دست میدهند به طور قابل توجهی از زنان بیشتر است.

علاوه بر این موارد، خطر ابتلا به پوکی استخوان با قومیت فرد نیز مرتبط است. زنان قفقازی و آسیایی بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند. مطالعات نشان میدهند که زنان آفریقایی-آمریکایی بیشتر از زنان سفیدپوست پس از شکستگی لگن جان خود را از دست می دهند.

ساختار استخوانها و وزن فرد، از جمله مواردی هستند که خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش میدهند. افراد ریزه اندام و لاغر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند، زیرا استخوان کمتری برای از دست دادن نسبت به افرادی با وزن بیشتر و بدن بزرگتر دارند.

سابقه خانوادگی نیز در خطر پوکی استخوان نقش دارد. اگر والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شما علائمی از پوکی استخوان، مانند شکستگی لگن پس از یک زمین خوردن جزئی داشته اند، ممکن است خطر ابتلا به این بیماری در شما هم وجود داشته باشد.

در نهایت، برخی از شرایط پزشکی و  مصرف داروها خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهند. اگر هر یک از شرایط زیر را دارید یا داشته اید، که برخی از آنها به سطح نامنظم هورمون مربوط می شود، بهتر است که سریعتر به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• پرکاری تیروئید، پاراتیروئید یا غدد فوق کلیوی.
• سابقه جراحی کاهش وزن یا پیوند عضو.
• درمان هورمونی برای سرطان سینه یا پروستات یا سابقه پریود نشدن.
• بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده.
• بیماری های خونی مانند مولتیپل میلوما.

مصرف برخی از داروها عوارض جانبی ایجاد می کنند که ممکن است  در نهایت موجب آسیب دیدن استخوانها شده و منجر به پوکی استخوان شود. به عنوان مثال استروئیدها، داروهای درمان سرطان سینه و داروهایی برای درمان تشنج استفاده می شوند. بنابراین اگر از این داروها استفاده می کنید، حتما با پزشک خود در خصوص خطر ابتلا به پوکی استخوان صحبت کنید.