دستکم چهل سال است که دولت ها، وزارت خانه های جهاد کشاورزی و بازرگانی ( مسئولان تولید و تنظیم بازار برنج)، اتحادیه ها مربوطه ، نمایندگان همه مجالس به صورت عام و گاهی با تاکید و نامه نگاریها و توصیه های ویژه نمایندگان مردم شمال ایران در خانه ملت این آسیب و اختلال را متذکر می شوند، ولی هیچ گوش شنوایی و عزمی برای اصلاح وجود ندارد.
چهل سال و کمی بیشتر مردم ایران و تولید کنندگان بسیار پرتلاش برنج این محصول فراهم شده به رنج بسیار به دلیل منفعت طلبی های وارد کنندگان که آدرس و شیوه عملکردشان هم چنین وابستگی های آنها اشکار است – به خاطر واردات انبوه و بی رویه دچار ضرر و زیان های فراوان هستند.
به دلیل همین ضررو زیان و ندانم کاری های مسئولان دست اندر کار از دولت تا سطوح استان ها و نمایندگان مجلس ، چند سالی است که شالیکار " کشاورز تولید کننده برنج یا شالی" ، زمین های حاصلخیرش را در شمال به افراد غیر بومی و اغلب انبوه ساز و بساز بفروش واگذار می کند تا علاوه بر جلوگیری از ضرر و زیان بیشتر چند صباحی را به زعم خودش در شهرها زندگی بهتری را فراهم کند.!؟
مدیران و دست اندرکارهای وزارت جهاد کشاورزی به صورت رسمی اعلام کرده اند : امسال به علت شرایط جوی مناسب و بازندگیهای به هنگام میزان تولید برنج کشور افزایش محسوسی داشته و نیازی به واردات حتی یک کیلوگرم برنج خارجی نداریم.
در همین حال اخبار رسمی و غیر رسمی حکایت از آن دارد که، از نیمه سال گذشته تا کنون بیش از یک میلیون و 200 تن برنج با ارز نیمایی 28 هزار و 500 تومانی وارد کشور شده است که وارد کنندگان این واردات را با ارز 60 تا 63 هزار تومانی به مصرف کننده می فروشند.!
سود کلانی که بسیاری در مسیر این واردات از آن منتفع هستند و همه دست در دست هم اجازه ورود مجلس و دولت و دیگران را نمی دهند، همان بلایی است که صنعت خودرو سالهاست بر سر مردم و کشور آورده است و متاسفانه حامیان بسیاری دارد.!
مدیران وزارت جهاد گفته اند، امسال 2 میلیون 700 هزار تن برنج در کشور تولید شده است و نیاز جمعیت کشور برای یک سال همین مقدار است و نباید دیگر واراتی صورت گیرد ، اما یکی از نمایندگان " تنها یک نماینده" در مجلس فریاد بر آورده که چرا طی دو سه ماه اخیر 400 هزار تن برنج وارد کشور کرده اید، یا یک نماینده دیگر از گیلان می گوید، افزون بر یک میلیون و 200 هزار تن برنج طی یک سال وارد کشور شد.
برخی از وارد کنندگان عنوان می دارند، چون امکان انتقال ارز از دیگر کشورها به ایران را نداریم ، برنج وارد می کنیم و کسی نیست به این آقایان و خانم های منفعت طلب بگوید - برای استقلال غذایی کشور حداقل محصولاتی که در آن ها خود کفا هستیم، وارد نکنید.!
دولت جدید مردانه وارد عمل شود
دولتی ها به درستی می دانند که انبارهای برنج در سراسر کشور، در تهران و البرز و اصفهان و کرمان و حتی در گیلان و مازندران قطب تولید برنج کشور انباشته از برنج وارداتی و تولید داخلی است و باید با هماهنگی مجلس و دستگاهی قضایی اجازه ورود یک کیلو برنج داده نشود.
دولت چهاردهم در همین آغاز کارش باید با جدیت در میدان حاضر باشد و نگذارد چنانچه از مبادی غیر رسمی و اسکله های خاصی برنج در تناژ های بالا وارد می شود لااقل ارز نیمایی " دلار 28 هزار تومانی" به وارد کننده ها تعلق نگیرد - به خدای واحد این کار بسیار ساده است و اجازه ندهید تولید کننده و مصرف کننده در این چرخه متحمل زیان ها و خسارت های جبران ناپذیر شوند .
در تمام این سالهای ماضی هر دولتی آمد ، رئیس دولت و معاونان اول و وزرای مربوطه و کمیسیون های مرتبط در مجلس و دیگران شعار دادند که نمی گذارند برنج وارد شود، ولی حتی در همان زمانی را که در مجلس و دولت محدود کردند ، آمارهای رسمی و فیلم و ویدیوهایی در فضاهای مجازی منتشر شده است که در همین دوره زمانی واردات بسیاری صورت گرفت و چند نماینده مجلس آن را در صحنه علنی عنوان کردند – به راستی چرا؟؟؟
طبیعی است، وقتی مدیران کشور در هر سطح و مقامی قادر نیستند در یک بخش خاص اقتصادی مساله ساده ای مانند جلوگیری از واردات بی رویه برنج از بنادر، اسکله های ، مرزهای زمینی به نفع مصرف کننده و تولید کننده " یعنی 99 درصد مردم " را سد کنند ، چگونه باید سایر مشکلات و معضلات موجود در حوزه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی به سامان برسد.
رئیس دولت با قاطعیت مدیرانی را در این مسیر انتصاب می کند ، باید از نظر دانش و آگاهی های لازم داخلی و جهانی و قدرت مدیریتی لایق و شایسته باشند و شایسته سالاری فقط یک شعار بر زمین مانده نباشد که مردم خوب و متدین ما سالهاست با آن دست به گریبان هستند.!
نقش نمایندگان مجلس به خصوص نمایندگان شمال و گیلان چیست؟
نمایندگان دوره های قبل در مجلس چه در استان های برنج خیز و چه در شمال کشور قطب تولید این محصول فقط به سخنرانی های آتشین و نامه نگاری برای حل این مشکل اساسی بسنده کردند و شرایط همچنان تداوم یافت.
نویسنده پیشنهاد می کند، نماینده های شمال ایران و استان گیلان با هم اندیشی و همفکری موثر و فشار مستمر بیشتر در باب جلوگیری از برنج با کمک دستگاه قضایی و ضابطین مربوطه ، اگر دولت نتوانست مستقیم وارد صحنه شود - جلوی این بحران دامنه دار را سد کنند.
شعار و سخنرانی را همه بلدند ، اما مردم با گذشت 44 سال از انقلاب اسلامی به عمل نیاز دارند و نمایندگان با شناختی که از وارد کنندگان و مجاری وارات دارند – این مهم را به سامان برسانند ، گرچه رسالت و وظیفه آنها نظارت بر امور است اما وقتی مدیران اجرایی در همه این سالها نتوانسته اند کاری صورت دهند – بخش دیگری از کشور باید وارد میدان شود.
آخرین اظهارات مهم مهرداد لاهوتی نماینده مردم لنگرود در مجلس را بخوانید،
نماینده مردم لنگرود و نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره آخرین تحولات و تحرکات حوزه برنج کشوربیان می دارد: نیاز واقعی کشور بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی که آن را ملاک قرار دهیم، وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید سرانه مصرف هر فرد ایرانی ۳۶ کیلوگرم است که این عدد با ضرب در جمعیت کشور ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن مصرف ما می‌شود، اما معتقدم ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن نیاز کشور نیست.
وی می افزاید: معمولا بین ۲ میلیون و ۴۰۰ تا ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن تولید برنج داریم که این متغیر است بعضی سالها ممکن است ۲ میلیون و ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن تولید کنیم، امسال بر اساس گزارش وزارت جهاد کشاورزی ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن تولید کردیم که تفاوت این دو عدد را بگیریم، ۱۰۰ هزار تن برنج نیاز واقعی برای واردات است.
لاهوتی درباره شرایط فعلی، تصریح کرد: تولید امسال ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن است و چیزی حدود ۵۰۰ هزار تن برنج از سال گذشته در کارخانه‌ها و انبارها هست که می‌شود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تن موجودی برنج واز برنج‌های خارجی وارداتی سال گذشته که یک میلیون و ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تن وارد شده که حدودا ۳۰۰ هزار تن از آن مانده و هنوز مصرف نشده است که در جمع می‌شود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن برنج که الان داریم.
نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس عنوان کرد: کشوری که ۱۰۰ هزار تن برنج نیاز به واردات دارد آیا امسال باید برنج وارد می‌کرد؟ بار‌ها در مجلس و در دیدار با مسئولان اجرایی گفتم که اجازه ندهید که یک عده افراد صاحب منابع، برای منافع خود به زیان کشاورزان و منافع ملی کشور عمل کنند.
لاهوتی توضیح داد: تفاوت تولید و مصرف مان ۱۰۰ هزار تن است، در شش ماهه اول سال بر اساس آمار گمرک چیزی حدود ۵۰۰ هزار تن برنج وارد شده، خوب ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن برنج که داریم و الان ۵۰۰ هزار تن هم وارد شده است، می‌شود حدود ۴ میلیون تن برنج در کشور در حالی که بر اساس قانون از یک تیر ماه تا آبان ماه دولت حق واردات برنج در فصل برداشت برنج را ندارد.
وی گفت: اگر کشاورزی توجیه اقتصادی داشته باشد کشاورز دلگرم می‌شود به کشاورزی، ۳ هزار هکتار از زمینهای کشاورزی تغییر کاربری پیدا کرده است در طول این سالها، وقتی کشاورزی توجیه اقتصادی نداشته باشد کشاورز هم که زمین خود را دوست دارد، اما تغییر کاربری داده است، الان بخشی از کشاورزان معتقدند اگر همراهی نباشد، مجبوریم نوع کشت خود را تغییر داده و به جای برنج، صنوبر بکاریم که توجیه اقتصادی بیشتری دارد.
لاهوتی یادآور شد: با زمینهای تغییر کابری داده شده، الان باید صادرکننده برنج باشیم نباید وارد کننده برنج باشیم، با تغییر در بذر محصول برنج می‌توانیم میزان تولید را ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تن افزایش بدهیم، در سال گذشته از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنجی که وارد کردیم .
در همین راستا حدود یک میلیارد و ۳۲۰ میلیون دلار دولت ارز ترجیحی داده که با محاسبه ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی بدون محاسبه با قیمت ارز آزاد ۶۰ هزار تومانی، دولت برای هر کیلو برنج ۲۰ هزار تومان تفاوت پرداخت می‌کند امسال ۵۰۰ هزار تنی که وارد شد ۵۶۰ میلیون دلار هزینه شده که این طور ارز را خرج می‌کنیم و این روندی است که درباره برنج دارد طی می‌شود.
شرایط کنونی تولید کننده در شمال ایران و استان گیلان
در حال حاضر هزاران تن برنج تولیدی و حتی بهترین چای ایران در انبارها مانده است " ، برای آنکه در هر دو زمینه واردات بیداد می کند " جالب آنکه مسئولان اعلام می دارند که با مشکل نقدینگی مواجه هستند یا وزیر اقتصاد می گوید " 850هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم" – در این وضعیت بودجه و اقتصادی باید مردم از تولیدات با کیفیت داخلی استفاده کنند و نیازی به خروج ارز و واردات نباشد.
هم اکنون برنج با کیفیت و درجه یک هاشمی در بازارهای استان گیلان کیلویی 85 تا 100 هزار تومان به تناسب درجه مرغوبیت است و شالیکاران اظهار می کنند که بیش از این مبلغ هزینه کرده اند و تولید محصول صرفه اقتصادی ندارد.
دولت به جای اختصاص ارز نیمایی یا آزاد ، این ارز و کمکها را روانه مزارع برنج کند و با تثبیت قیمت نهادهای کشاورزی مانند " کود و سم و بذر و ماشین آلات زراعی" در عمل و به صورت واقعی به کمک تولید کننده بیاید و این امر فوق العاده حائز اهمیت است.
هشدار:
اگر دولت و مجلس با قدرت وارد عمل نشوند و به داد تولید کنندگان برنج و چای کشور، براساس شرایط تدریجی جاری ، حذف و تبدیل اراضی زراعی به شهرک سازی و ویلا سازی و امثال آن به گمان نویسنده تا 1450 در گیلان که استان کوچکی از نظر مساحت به شمار می رود ، دیگر از مزرعه برنج و باغ چای خبری نخواهد بود.
اقایان مدیران و مسئولان ، نسل امروز و ایندگان از یکا یک شما ها انتظار دارند و به گونه ای بی عمل و بی تفاوت نباشید که در آینده به جای دعا و تقدیر – کلمات و عبارت های دیگری نصیب تان شود.
امروز را با چشم باز در یابید که فردا بسیار دیر است.
مجید محمدپور – " نویسنده، کارشناس ارشد رسانه و استاد علوم ارتباطات"
گروه رسانه ای ایران " گرا" – ( گفتمان سازی، روشنگری، امید آفرینی)
گیلان – سه شنبه 24 مهر 1403