در مبحث پسماند اروپایی ها عقیده دارند آنقدر پول ندارند که، صرف ضایعات و دفع یا دفن پسماند کنند و باید پیش از دفع آن ابتدا جداسازی ها انجام شود که یک ثروت محسوب می شود..

گفته می شود ، در کشورهای پیشرفته اروپایی و ژاپن بسیاری از واحد های تولیدی خودشان به صورت مستقل دستگاه زباله سوز و سیستم تفکیک زباله دارند و نیازی به ورود شهرداری ها و صرف هزینه های گزاف نیست.

هم اکنون در کشور ما هم با تدابیر شرکت توانیر برخی از واحدهای تولیدی و اقتصادی از جمله منطقه آزاد انزلی یا تولیدی مرغ سپید ماکیان آستانه اشرفیه و چندین واحد دیگر در محوطه منطقه یا کارخانه یک کارخانه کوچک تولید برق دارند که بیش از اندازه مصرف شان تولید می کنند و وزارت نیرو مازاد تولیدات شان را  با قیمت ها بسیار بالاتر از این بخش ها خریداری و وارد شبکه سراسری برق می کند.

یعنی کارخانه ها و واحدهای تولیدی می توانند و باید بتوانند در مسیر پیشرفت های علمی کشور، دارای بخش های مربوط به مدیریت پسماند مانند تولید برق ، دارای سیستم مستقل تفکیک، تبدیل و دفع علمی و درست زباله باشند.

با این سیاست ها دیگر زباله های بخش صنعت سربار اقدامات شهرداری های بزرگ و کوچک در گیلان و دیگر استان ها نمی شود و این امر یک اقدام همیشگی است که موجب تحول در حوزه پسماند  و تداوم سلامت افراد جامعه می شود.

در راستای گفتمان سازی و روشنگری مساله حاد پسماند در استان گیلان  -  با دکتر شهرام توانا رئیس سازمان پسماند استان مصاحبه ای اختصاصی و مشروح داشتیم.

دکتر توانا که در در بخش های حمل و نقل و پسماند تحصیلات عالی و تحقیقات خوبی دارد در این باره به مدیر تحریریه گروه رسانه ای ایران " گرا" ، توضیح داد>:

در گیلان روزانه بین 2 تا 2500 تن زباله تولید  می شود و از  این میزان 25 درصد  معادل 500 تن مربوط به روستاها و بقیه در56 شهر استان  تولید می شود.

این استان  1860 روستا ،109 دهستان با 47 بخشداری و 17 شهرستان  و 56 شهر است جمعا 1500 تن زباله در حوزه مرکزی استان  تولید می شود که  از نظر سرانه تولید رقم بالایی است . برای مدیریت پسماند سراسر استان گیلان  هفت پهنه استارا، تالش، انزلی ، رشت ، لاهیجان ، رودسر ، رودبار به نسبت های متفاوتی فعال هستند و به اندازه  تجهیزات  و امکانات و اعتبارات، فرآیند تبدیل زباله  در این پهنه ها انجام می شود.

مدیریت پسماند دارای 3 راهبرد است

تولید کمتر زباله - صنایع تبدیلی - بازیافت درست و علمی

دکتر توانا عنوان کرد: در بسیاری از مناطق جهان برای موفقیت در زمینه مدیریت پسماند یک برنامه تنظیمی بلند مدت براساس " سه آر " وجود دارد که بر اساس آن برنامه ریزی می شود.

راهبردهای مرتبط با این  مدیریت " تولید کمتر زباله – چرخش و صنایع تبدیلی و بازیافت درست و علمی زباله است  و در راهبرد نخست با آموزش های عمومی مستمر مستقیم و غیر مستقیم " چهره به چهره یا کارهای فرهنگی و اطلاع رسانی رسانه ای "  زباله کمتر تولید  تولید شود  - دوم بازچرخش ها و صنایع تبدیلی و در مرحله سوم و آخر به فرآیند های بازیافت ارتباط  پیدا می کند.

به اظهار وی ، ما در  کشور و در استان گیلان در حوزه تفکیک زباله  در مرحله اول قرار داریم و اینکه  ابتدا باید به مردم  در شهر و روستا همراهی و کمک کنیم تا زباله کمتری تولید کنند و این مهم به روش هایی ارتباط دارد.

سپس زباله ها باید به مکانهای از پیش تعیین شده و مناسب انتقال یافته و قبل از مرحله بازیافت  بخش های قابل استفاده مانند چوب ، پلاستیک، آهن و کاغذ و نظایر آن جداسازی شود و در دنیا نخاله های ساختمانی هم در این ردیف قرار می گیرند.

 مدیر عامل سازمان پسماند  گفت: در آنالیز فیزیکی پسماند های یک شهر وقتی دقت شود 30 درصد  زباله ها قابل استفاده است و اگر در مرحله دوم یا " آر 2" این بخش به درستی مورد بهره برداری قرار نگیرد آن 70 درصد را هم غیر قابل استفاده خواهد کرد.

در این راستا ، ،  در مکان های جداسازی چیزی باقی نمی ماند و انچه به سمت کارخانه های تبدیلی می رود زباله های تر است که تبدیل به کود آلی می شودو  در صنعت کشاورزی بسیار مفید و کاربرد دارد.

هم چنین در مرحله سوم  " آر 3" ،  مرحله بازیافت شامل  دفن ، زباله سوزی، هاضم، کمپوست و .... خواهد بود که کیفیت بهتری از این پردازش می توان گرفت.

سراوان رشت و تموشل لاهیجان با برنامه پیش می روند

مدیر عامل سازمان پسماند گیلان معترف است که شرایط  در پهنه های دیگر به جز سراوان رشت و لاهیجان شرایط بهتری که نیست و متاسفانه  در  سراسراستان گیلان این غده سرطانی با این روند هر روز وضعیت  بدتری پیدا می کند و تلاش داریم با کاربرد روش های مناسب به بزرگ نشدنش کمک کنیم و اعتقاد داریم که: باید اوضاع هفت پهنه پسماند بهبود پیدا کند.

وی افزود: در استان گیلان وقتی مسافرانی از تهران به سمت رشت حرکت می کنند در لوشان دودی  که مشاهده می شود  یا در ورودی های شرق  در رودسر و  در غرب " قرق در تالش و دراستارا  بخشی از زباله ها در نزدیکترین فاصله دریا و حتی دفن در ساحل کار سازی می شود  و باید به سرعت برای حل این شرایط اقدام های بایسته و موثری انجام دهیم.

سراوان یک دفنگاه دیده می شود!

به اظهار وی ، منطقه سراوان با آن حجم انبوه زباله در عرصه ای وسیع و عمق زیاد  به یک ابر چالش تبدیل شده بود و تنها یک دفنگاه ارزیابی می شد که با پیگیری های استاندار و رئیس جمهور شهید واقعا کارهای انجام شده در این ناحیه  قابل دفاع است  و تلاش شد تا ظاهر را درست و  مخاطرات زیست محیطی اش را کم کنیم.

این مدیر حوزه پسماند گیلان تصریح کرد: وقتی در باره کود آلی سخن به میان می آید ، یعنی کارخانجات کمپوست در انزلی و پروژه کود آلی در لاکان رشت است که در این مکان ها جداسازی انجام و  وارد سوله های خودش و فرآیند هوا زی و هوا دهی ها انجام و کود مرغوبی  تولید می شود. در کارخانه تبدیل زباله به کمپوست  در رشت،  کود آلی به کود نرم تبدیل می شود که حتی  یک کیلو هم در حال حاضر موجود نیست  و همه کود تولیدی پیش فروش شده است.

چه باید کرد............

دکتر توانا توضیح داد: باید همان کاری که در لاکان رشت و تموشل لاهیجان انجام شده است را  در دیگر پهنه های زباله استان جاری و  تکرار کنیم ، چرا که این دو ناحیه شرایط به نسبت شرایط بهتری دارند اگر چه تا تکمیل پروسه باید اقدام های دیگری هم  در همین دو پهنه انجام شود.

در این مسیر ، از همان ابتدا به دنبال این باشیم که مثلا در منطقه قرق تالش،  طرح اسکن شود، مناقصه درست انجام ، پیمانکاران ذیصلاح از کشور دعوت شوند و از همه متخصصان در داخل و خارج استفاده و نظارت خیلی خوب و  کاملی داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه این مراحل باید با دقت و نظم خاصی انجام بگیرد، بیان کرد: قرار داد های چند هزار میلیاردی مانند راه آهن داریم که در زمان بندی مشخص و با مطالعات دقیق  بهره بردای می شود از این رو مطالعه ، انتخاب پیمانکار و نظارت درست بایستی در اولویت باشد و از آنجا که این مراحل    اغلب در پسماند درست انجام نمی شود ، بهره برداری ها یا ناقص است و آنجام نمی گیرد و مدام در چرخه یک دور باطل قرار گرفته ایم.

کارخانه های کشورهای توسعه یافته سیستم مدیریت پسماند دارند

کارخانه مالبرو در دنیا به عنوان یک نمونه دارای پسماند سوز است  و در یک فرایند درست از  مطالعه تا انتخاب پیمانکار و  رعایت مراحل کارها فرآیندی باید چرخه دقیق انجام  شود.

به گفته دکتر شهرام توانا ، متاسفانه در واقع هم اکنون کار در سازمان پسماند در مرحله اول خلاصه می شود  که البته باید این شرایط در فرآیندهای بعدی کامل شود و علت موفقیت های نسبی  در سراوان و رشت مربوط به نظارت مسئولان ، تامین بودجه، پیمانکار دارای صلاحیت است وباید این برنامه را درشرق و غرب و جنوب استان کلید بزنیم.

وی یاد آور  شد: در لنگرود کارخانه پسماند 62 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در رودسر هم به کمک شهرداری زمینی در کنار واحد پسماند فعلی در وسط مزارع برنج خریداری  و این  طرح در مسیر تکمیل شدن است.

از مشاوران خبره استفاده شد....

لاکان و تموشل لاهیجان دو شاهکار به شمار می روند

به نظر من در اجرای پروژه های لاکان رشت و تموشل لاهیجان اقدام ها و مطالعاتی خوبی صورت گرفت و دو شاهکار در این مناطق رقم خورده است و بقیه پهنه های پسماند باید مانند این پروژه های پیش برود که در غرب گیلان هم حرکتهای خوبی در حال انجام است.

در لاکان و لاهیجان از مشاوران  و ناظران خارجی استفاده شده است ، یک مشاوری که دکترای خود را از برزیل دارد و صلاحیت دارد ، زمان بندی درست ، ریز فاکتورهای درست، اهلیت کار، تعدیل های به هنگام و تامین بودجه   و پیگیری  استاندار  در وزارت کشور  و اگر چنین نبود ، کار پیش نمی رفت.

آخرین تغییر و تحولات در کارخانه کود آلی لاکان رشت

وقتی در باره سراوان صحبت می کنیم یعنی روزانه یک هزار تن زباله از 12 شهر به سراوان وارد می شود که 550 تن مربوط به رشت است.

قرار بر این است که همه یک هزار تن وارد کود آلی گیلان در لاکان شود – پیش بینی چهار فاز عملیاتی  در این کارخانه شده است که در ابتدا یک فاز یعنی واحد 250 تنی فعال بود و واحد دوم هم اخیرا شروع به کار کرد و دو فاز دیگر مربوط به پیمانکاری بود که متاسفانه خوب عمل نکرد و موجب خلع او شد.

هم اکنون با تغییر پیمانکار دو واحد به صورت کامل فعالیت دارند، واحد سوم با ورود دستگاه قضایی و ترک تشریفات و براساس ماده 38 در حال واگذار به یک شرکت برای فعالیت است  و واحد چهارم که مشکل بیشتری دارد،  طی سه تا چهار ماه آینده وارد مدار خواهد شد.

به اظهار دکتر توانا ، از این میزان زباله ای که وارد کارخانه تبدیل می شود حدود 400 تن ریجکتی یا دور ریز داریم  و باید این ریجمت در یک سکو یا سامانه ای به نام شرکت " تی تی اس " سوزانده می شد  و این واحد وجود ندارد و چاره ای جز دفن نیست.

کارخانه زباله سوز،

40 میلیون دلار اعتبار ارزی نیاز است

کارخانه ی زباله سوز که  قرار است در کنار کارخانه  کود آلی  لاکان احداث شود، به سراوان ارتباطی ندارد چرا که سراوان موقعیت موقتی است و  باید تعطیل و تحویل طبیعت شود.

مدیر عامل سازمان پسماند گیلان عنوان کرد: برای این منظور نیازمند فرآیند بهسازی ، تصفیه شیرابه های قبل و آمادگی تحویل و کل  آن 18 هکتار است که از سال 1400 که آقای استاندار منصوب شد یک متر هم زباله  اضافه نشد و  پیمانکار  با روش های درست پسماند ها را مدیریت می کند.

وی گفت: کل قرار دادی که شهرداری رشت با شرکت " تی تی اس" دارد مبلغ 40 میلیون دلاراست و از این میزان بخشی را شهرداری تقبل می کند که دولت قبل باید می داد  و 40 درصد آورده پیمانکار است که از طریق بیوتی درمدت  ده سال تامین می شود.

کارخانه زباله سوز در حال حاضر کمتر از 24 درصد پیشرفت دارد  و در بخش تزریق مالی سستی صورت گرفته است و عملیات اجرایی هنوز به 25 درصد نرسیده است که طرف خارجی برای ادامه کار ورود کند.

مدیریت پسماند گیلان تصریح کرد: در سراوان در این دو سال باید وضعیت تی تی اس مشخص می شد و  باید مبالغ زیادی تسهیلات دریافت می شد که دراین فاصله در همان فضای سراوان تا دو سال پوشش دهیم و خلف وعده تی تی اس را جبران می کردیم.

وی هم چنین در مصاحبه با گروه رسانه ای ایران " گرا" توضیح داد: یک شرکت دانش بنیان اعلام کرد: تصفیه خانه شیرابه را به خوبی و با روش های  علمی پیشرفته انجام دهد که ادعای شرکت به اثبات  نرسید و محیطزیست نپذیرفت – شهرداری با آن شرکت به اختلاف رسید و مناقصه جدید با شرایط جدید با بهسازی  9 ماه طول کشید و الان سه شرکت در حال بررسی در وزارت کشور قرار دارد و یکی از این شرکت ها عملیاتی و  به مبحث شیرابه های زباله ورود خواهد کرد.

توصیه های  فرهنگی

طرح جدید هوشمند و دریافت هدیه 

دکتر توانا اعتقاد دارد: باید از روشهای مناسب برای حل پسماند در گیلان  استفاده کرد و یکی از این شیوه های مدرن بهره گیری از  سامانه یا سکوهای هوشمند پسمان است. این سکو به صورت رایگان در اختیار یکی از شهرداری های استان قرار گرفته است . بر این اساس  مردم  در شهر و روستا هر زمان خواستند در سامانه پیام بگذارند و افراد مسئول مراجعه کنند و زباله را دریافت  و هدیه هم تقدیم کنند.

این اقدام جدیدترین روش در موضوع پسماند در گیلان است ، ضمن آنکه روش های سنتی هم برقرار است و  در شهرهایی غرفه های پسماند داریم که زباله های خشک مستقیم  تحویل می  شود، یا آموزش های چهره به چهره در مدراس و  توسط شهرداری و روزهای خاصی ارایه خواهد شد.

نقش رسانه ها مانند صدا و سیما و گروه رسانه ای ایران در این حوزه بسیار موثر و مفید است و می تواند با آموزش های از راه دور کارهای فرهنگی ماندگاری انجام شود مشروط بر آنکه این امور مستمر باشد.

وی بیان کرد: باید به مردم درست آموزش های لازم و کافی و مستمر داده شود که در ابتدای مدیریت تولید  و تفکیک پسماند – جدا سازی و سپس  با یک پیام تحویل زباله  و پاداش دریافت شود و این فرهنگ توسعه و اصحاب رسانه کمک کنند.

شهرداری ها ، دهیاران ، رسانه ها و البته مردم  هم عنایت خاصی برای خودشان و سلامت شان داشته باشند و اینکه  زباله در معابر رها نشود که زیبایی بصری شهر و روستا مخدوش شود.

دکتر توانا گفت: شیوه جدید و هوشمند طرح پسمان هم اکنون در بندرانزلی – برخی نقاط شهر رشت– در رودسر و لنگرود در حال انجام و در تولم شهر این روند در حال انجام است.

البته این کارها  به تمرکز و حوصله نیازمند است و نباید خیلی شتاب کرد و  به عشق و علاقه و همراهی سفیران پاکی و دغدغه مندان نیاز دارد.

مدیر عامل سازمان پسماند گیلان اعلام کرد: ما هر روز منتظر نظارت جدید مردم خوب مان در این راستا هستیم و همه با هم برای پاک نگه داشتن محیط زندگی مان همراهی و همگامی داشته باشیم.

گروه رسانه ای ایران " گرا " ( گفتمان سازی، روشنگری، امید آفرینی)

27 تیر ماه 1403 = گیلان