اهمیت رسانه‏ ها و تأثیر بسزایی که انواع آنها، بویژه روزنامه‏ ها و شبکه‏ های خبری ـ ماهواره‏ای و اینترنت  و البته در سطوحي گسترده تر كانالهاي تلگرامي  بر سیاست گذاری دولت‏ها مي گذارند، موجب شده که بعنوان یک چالش جدید در حوزه حاکمیتی از این پدیده، یعنی «انفجار اطلاعات» یاد شود. .

اطلاع رساني مقوله و ويژگي نيست كه خاص اين عصر و زمان باشد و در طول تاريخ آثار خود را در ميان افكار عمومي بر جاي گذاشته است. رسانه و اطلاع رساني در اشكال گوناگون آن هميشه نقش آگاهي بخشي ، شفافيت و  البته امنيت اجتماعي و هدايت افكار را به دنبال داشته و خواهد داشت.
در عصر حاضر که با گذر از " دهكده جهاني مك لوهان" در شكل جديد و پر شتاب خود  «عصر سلطه ارتباطات» و يا  انفجار ارتباطات نامیده می‏شود، بی‏ گمان بزرگترین رسالت اطلاع‏ رسانی بر عهده رسانه‏ های جمعی و البته رسانه هاي تاثير گذار تر است.

تحقيقات نشان مي دهد ، در حال حاضر رسانه ها در فضاي مجازي به علت دسترسي آسان و اينكه همه افراد جامعه در سراسر جهان به نوعي آموزش نديده روزنامه نگاران اين عرصه هستند،‌ تاثيرات آني ، سريع تر و بيشتري نسبت به ديگر رسانه ها دارند و بي ترديد كشورهاي هوشمند ند كه بتوانند از اين فضا به نقع خود و البته به درستي و آگاهانه بهره بگيرند. .
در عين حال موقعیت رسانه‏ ها و اطمینان مخاطبان به آنها چنان است که گاه خبرهای تحریف شده و مطالب بسیار مهّم و بزرگ؛ اتفاقی عادی  و روزمره جلوه می‏ کند . چنانکه، رسانه‏ های آمریکایی انتشار گسترده اخبار داخلی دولت خود را امری عادی و حتی آگاهی از آن را برای جهانیان، ضروری می‏ شمارند .

مهم‌ترین وسیله ارتباط جمعی و تبلیغات که می‏تواند در بین اقشار جامعه نفوذ کند، قطعا بعد از فضاي مجازي  رادیو و تلویزیون در هر كشور  در سراسر جهان است. با در نظر گرفتن درصدی از جمعیت جهان که بی سوادند و همچنین کودکان جهان، که فقط از رادیو و تلویزیون می‏توانند استفاده کنند، به اهمیت این وسایل ارتباط جمعی بیشتر پی می‏بریم. در این میان نقش رادیو، به دلیل امکانات فنی کمتری که نیاز دارد، نسبت به تلویزیون، از اهمیت بیشتری برخوردار است،‌ اگر چه تلويزيون به علت بصري جذابيت بيشتري دارد. .
هم اکنون در تمام جهان، رادیو و تلویزیون تحت نظر مستقیم و غیرمستقیم حکومت‌ها اداره می‏شود؛ البته در نقاطی از جهان نیز گروههای سیاسی وجود دارند که بطور مستقل دارای ایستگاه رادیویی هستند.

بنابراین امروزه هزاران فرستنده رادیویی و تلویزیونی در سراسر جهان وجود دارد که نه تنها در سطح داخلی از کشور خود را پوشش می‏دهند؛ بلکه به دهها زبان برای کشورهای دیگر برنامه پخش می‏کنند. در این راستا کشورهای آمریکا، روسیه و انگلستان در پخش برنامه‏های بین‏المللی رادیویی سر آمد سایر قدرت‌ها هستند؛ به عبارتی برنامه‏های برون مرزی این کشورها طبق آخرین خطوط سیاسی که وزارت امور خارجه و سازمان‌های اطلاعاتی این کشورها تنظیم می‏کنند، روزانه به روی آنتن می‏ روند .
این کشورها در دور افتاده‏ ترین نقاط جهان به زبان محلّی برنامه پخش می‏کنند، که تجلی اهداف و مقاصد این قدرت‌های خبری نسبت به آحاد و اقشار جوامع و کشورهای مختلف می‏باشد .
جالب است که در بین این قدرت‌های خبري، تنها کشورهای غربی و در رأس آنها آمریکا و انگلیس با داشتن ۱۰ درصد جمعیت جهان ۹۰ درصد امواج بین‏ المللی رادیوها را در اختیار دارند

بي ترديد در هر نقطه از جهان اطلاع رساني دقيق و صحيح در صورتي كه براي آگاهي افكار عمومي و اعتماد سازي به معناي واقعي كلمه انجام شود موجب آگاهي افكار عمومي شده و آگاهي افكار عمومي موجب آسايش جامعه خواهد شد زيرا افراد جامعه براي هر برنامه و اقدامي براساس آگاهي عمل مي كنند. درادامه همين مسير اسايش بر اساس داشتن آگاهي لازم و دانش درهر حوزه اي موجب ارامش مي شود كه همه افراد در همه كشورها به دنبال آرامش و زندگي آرام هستند.

از اين فرمول نتيجه مي گيريم كه اگر رسانه ها قدرت اطلاع رساني به هنگام،‌موثر و هدايتگر داشته باشند، موجب آسودگي افكار عمومي و ارامش جامعه مي شود.

"نقش رسانه هاي بيگانه و ضورت مقابله موثر "

. امروزه چهار خبرگزاری غربی به عنوان بزرگترین بنگاههای اطلاع‏رسانی و سخن پراکنی جهان نظیر؛ یونایتدپرس، اسوشیتدپرس، فرانس پرس و رویتر، روزانه نزدیک به چهل میلیون کلمه خبر به سراسر دنیا مخابره می‏کنند و ۹۰ درصد اخبار خارجی روزنامه‏ها و سایر وسایل ارتباط جمعی، از این چهار منبع خبری تهیه و پخش می‏شود) که خوراک خبری بیشتر رسانه‏ها از این غولهای خبرگزاری است که به راحتی می‏توانند افکار عمومی دنیا را تحت‏تأثیر قرار دهند، به عقیده هاوس «خبرگزاریها به طور اخص بر خبرهای تألم‏انگیز و فاجعه‏آمیز جهان سوم تأکید ندارد؛ بلکه آنها تصویر مخدوشی از جهان سوم ارائه می‏دهند و برخورد آنها با جهان سوم برخورد قوم‏گرایانه بوده و صرفا در جهت ارضای بازار خبری تحت سلطه غرب است.» )
بنابراین این هژمونی رسانه‏ای و خبری قدرت‌های جهانی، توانسته است چالشی جدی در زمینه امنیت ملّی سایر کشورهای جهان؛ بخصوص کشورهای هدف؛ که تبعا هم‌قدم و هم‌جهت با سیاست‌های آنها نیستند، بشمار می‏آید. باید این واقعیت را پذیرفت که نقش و تأثیر بسزای بنگاه‌های اطلاع‏رسانی بر اذهان عمومی به هیچ وجه قابل چشم‏پوشی نیست، زیرا در بسیاری از مواقع این رسانه‏ها بوده‏اند که قیامی به راه انداخته، و یا از برخی رویدادها جلوگیری کرده‏اند .
به همین سبب، قدرت رسانه‏ها را به اندازه‏ای می‏دانند که قادر است در سرتاسر جهان، به عنوان مهمترین سلاح به کار گرفته شود .

 نگاهی کلی به موقعیت اطلاع‏ رسانی و ارتباطات جمعی در ایران :
در گذار شتابان جامعه ما، رسانه‏ های جمعی، چه در قالب ملّی، و چه در ساخت بین‏ المللی، می‏ توانند کارآیی و ناکارآمدی هایی داشته باشند که در تقویت یا تضعیف پایه‏ های امنیت ملّی تجلی می‏ یابد؛ این شرایط هم یک تهدید است و هم یک فرصت، زیرا برای اینکه بتوان تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد، باید ضمن اتخاذ سیاست های سنجیده، استراتژی لازم را نیز در این حوزه طراحی و تدوین كرد يا راهبرد.
بطور کلی وضعیت رسانه‏ای کشور به صورت یک نظام به هم پیوسته، دارای بخش ها و اجزای برابر نیست. با وجود پیشرفت های چشمگیری که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در روند رشد کمی و کیفی رسانه‏های جمعی حاصل شده است، هنوز نقاط ضعف بسیاری در نظام ارتباط جمعی و اطلاع‏ رسانی کشور وجود دارد .
در این میان آسیب پذیرترین بخش رسانه‏ ها در جامعه ما، بخش رسانه‏ های نوشتاری است. این بخش، از سویی به لحاظ پایداری و پیوستگی آن و از سوی دیگر به دلیل پیشینه و زمینه تاریخی اش، باید به جد در برنامه‏ های توسعه کشور مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که به لحاظ فرهنگی، یکی از حلقه‏ های تهدید کننده امنیت ملّی است .
رسانه‏ های الکترونیک به لحاظ آماری، در وضعیت نسبتا خوبی قرار دارند، رادیو و تلویزیون گسترش کمی و کیفی چشمگیری در مقایسه با کشورهای مشابه داشته‏ اند و سینمای ایرانی به صورت سینمایی خلاق، مولد و صاحب سبک فعالیت می‏ کند .
مهمترین پدیده ه‏ایي که به صورت مؤلفه‏ های قابل توجه در چارچوب امنیت ملی در آمده است، رشد شبکه‏ ها و رسانه‏ های ارتباطی فرا ملّی است. خطرناک‏ترین پیامد این حادثه، تضعیف روابط فرهنگی و اجتماعی درونی و ایجاد روابط جدیدی در بیرون از مرزهاست. رسانه‏ ها و شبکه‏ های اطلاع‏ رسانی و ارتباطی فرا ملی می‏ توانند با برنامه‏ ها و پیامهای خود وابستگی تازه‏ای را برای مخاطبان خویش بوجود آورند که زمینه ساز بحران‏های اخلاقی، هویتی، فرهنگی و اجتماعی است .

كلام آخر اينكه رسانه هاي داخلي اعم از مكتوب ،‌ صداو سيما، خبرگزاري ها و پايگاه هاي خبري و فضاي مجازي " كانالهاي تلگرامي  با همه گستردگي شان "  شايسته است با آموزش هاي حرفه اي و مجهز شدن به دانش روز اطلاع رساني و ارائه كار حرفه اي علاوه بر آگاهي بخشي به افكار عمومي در داخل به صورت مستمر و بي وقفه در برابر اخبار و گزارش هاي مسموم رسانه هاي معاند اقدام و عمل كنند كه رسالت يك رسانه فاخر در همين عبارت خلاصه مي شود..

                    مجيد محمدپور

نويسنده،‌ روزنامه نگار و  مدرس دانشگاه

   مدير مسئول نشريه ي منطقه اي واكنش